Op twitter kwam ik een keer link tegen, een blog van Ritzo ten Cate
"Met Gewoon een kop koffie wil ik iedereen uitnodigen om gewoon een kop koffie te drinken met een dak- of thuisloze. Gewoon een kop koffie. Om mee te beginnen."
Ik ben het toen meteen gaan volgen.
Ik koop af en toe een straatkrant, geef wel eens kleingeld als iemand het vraagt, maar dit sprak me meteen heel erg aan. Vaak is het ook een beetje een schuldgevoel afkopen. Je loopt met tassen vol spullen en daar staat iemand die nauwelijks iets heeft. Ik heb dat in elk geval soms wel. Iedereen weet dat er dak- en thuislozen in de stad zijn. Sommige zie je of hoor je vaak, zoals vroeger, de schreeuwende man, die plotseling voor je fiets sprong. Bernard, die je vaak beleefd een hele fijne dag wenst, ook als je niks geeft. André met zijn mondharmonica. De straatkrant verkoper op de brug bij het museum. De vrouw die vaak op de hoek bij Pathé zit en zo zijn er nog veel meer. Ook heel veel die je niet of nauwelijks ziet. Vraag je je wel eens af wie deze mensen zijn, hoe ze daar terecht zijn gekomen en of ze misschien een keer koffie met je willen drinken om daar over te praten?
Nou moet ik heel eerlijk zijn, ik durfde dat ook niet zomaar en wist ook niet zo goed hoe ik dat aan moest pakken. Ik las in de blog tips en daar gaf hij ook aan dat je ook klein kan beginnen door te vragen of iemand misschien ergens behoefte aan heeft, behalve geld.
Een paar dagen later liep ik terug van het station naar huis en het was die avond heel erg koud. Ik zag een man op de grond zitten en hij bibberde ontzettend. Het was een wat oudere man en ik vroeg hem of hij wel een slaapplaats had voor de nacht. Hij vertelde dat hij om 10 uur ergens naar binnen kon. Het was een uur of 8. Ik vroeg hem of ik hem misschien kon helpen met wat warme spullen, zoals handschoenen of een sjaal en hij knikte: "dat zou wel fijn zijn.". Ik ben thuis handschoenen, een sjaal, een muts en een tasje met wat eten gaan halen en naar de man gebracht. Ik heb hem een hand gegeven en gevraagd of hij goed op zichzelf wilde passen met deze kou. Ik hoorde een jongen toen ik wegreed nog net zeggen: "en hier heeft u ook nog wat geld voor wat warms." Maar eigenlijk voelde het nog steeds waardeloos. Wat moet iemand met deze kou elke dag tot 10 uur op straat doen, helemaal als je veel stil zit. Wat helpt dit kleine beetje eten eigenlijk. De volgende dag keek ik of de man op dezelfde plek zat, maar ik zag hem niet meer, misschien had hij ergens een betere plek gevonden. Hopelijk.
Vervolgens zag ik dat Gewoon een kop koffie was begonnen met stadswandelingen, de stad bekijken met een dak- of thuisloze als gids, een keer op een hele andere manier kijken. Ik mailde Ritzo om wat informatie te vragen en of ik daar dan ook een verhaal over kon schrijven. Op dat moment begon ik net als vrijwillige journalist bij Stip/MJD, het leek me een leuk idee om dat verhaal ook op de site van Stip te plaatsen en uiteindelijk was iedereen zo enthousiast dat we besloten dat alle journalisten mee zouden gaan.
Op zondag 1 juni hebben we dan ook een 4 uur durende wandeling gemaakt met "de Riepe" verkoper Jonny.
(Lees hier het verslag op de Stip website.)
We spreken af bij het Grand Theater, omdat dat de plek is waar Jonny normaal met zijn kranten staat. Bijna iedereen heeft een vrij grote tas mee. We gaan onderweg meerdere stops maken en er is ons gevraagd wat eten en drinken mee te nemen. Wat daarvan overblijft gaat naar de mensen van het A-huis. Veel van ons hebben een camera mee. We zien er uit als een groep toeristen in eigen stad en volgens Ritzo gaan we ons ook zo voelen. Ritzo is ook mee, evenals een co-gids.
We maken onderweg veel stops, waarbij Jonny een verhaal vertelt, maar onderweg is hij ook druk met iedereen aan het kletsen. Jonny heeft in de afgelopen jaren veel drugs gebruikt en geeft toe dat hij nog steeds af en toe heroïne bijgebruikt. Daar is in zijn verhalen weinig van te merken. Hij vertelt boeiend en helder en met zijn geheugen is ook niks mis. Hij vertelt dat hij een PGB heeft vanwege een traumatische stress stoornis en daarom vaak conflicten had. Hij is uiteindelijk bij Jan Arends terecht gekomen en heeft nu anderhalf jaar een huis op hun naam. Vroeger heeft hij zijn geld wel verdiend op een oneerlijke manier, zo geeft hij zelf toe. Dat wil hij nu niet meer.
Veel van de verhalen die Jonny vertelt maken indruk, ook verbazen veel dingen me. Als Jonny vertelt hoe verslavend Methadon is bijvoorbeeld en hoe slecht het eigenlijk voor je is. Of als hij zijn pasje laat zien wat hij moet dragen en wat gescand kan worden. De plekjes in het Noorderplantsoen waar looppaadjes in de struiken zitten. Hoe anders Jonny naar alles kijkt: "Ik zie een briefje van 10 al van meters ver liggen." (Ritzo noemt ze overlevingskunstenaars, een mooi woord.) Hoeveel dak- en thuislozen Groningen eigenlijk heeft en hoeveel daarvan jongeren zijn.
Hoe vaak heb ik niet iemand horen zeggen dat mensen er zelf voor kiezen om op straat te leven, dat ze praktisch allemaal alcoholist zijn en dat ze gewoon gratis ergens kunnen slapen
Veel van de dak- en thuislozen hebben verslavingsproblemen, maar ook vaak psychische problemen. Vaak geen contact meer met familie of vrienden door wat voor omstandigheden dan ook. Als je eenmaal in de situatie zit is het ook niet zo makkelijk om daar weer uit te komen. Verder is veel opvang alleen maar 's nachts en kost het A-huis (slaaphuis) bijvoorbeeld 5 euro per nacht. Er zijn wel verschillende opvangmogelijkheden, maar niet overal is plek of kom je zomaar voor in aanmerking.
In het A-huis zijn we ook binnen geweest, er is een algemene ruimte met televisie en computer, een rookkamer en boven zijn een aantal slaapkamers met hoofdzakelijk stapelbedden en de meeste kamers slaap je met 4 of 2 mensen op 1 kamer. Beneden mag je niet drinken, op de kamers wel. Behalve het bed kan je er net staan. Voordat je naar binnen mag, moet je met zijn allen in het halletje in de rij staan. Jonny vertelt wat voor naar gevoel je dat geeft, net als het in de rij staan voor de methadon.
Jonny laat ons ook nog zijn "buitenverblijf" zien. Een matras in een schuurtje, waar hij uit nood wel eens sliep.
We eindigen op het station waar Jonny nog vertelt over zijn kijk op het leven op dit moment. Hij probeert alles zoveel mogelijk positief te bekijken. Hij wil zijn leven absoluut niet romantiseren, maar haalt hij er hele positieve momenten uit. Hij komt veel verschillende mensen tegen met verschillende achtergronden en daar geniet hij van. Zo vertelt hij over een vrouw van 71 die hem af en toe mee uit eten neemt, dat zijn de momenten waar hij van wil genieten. Op de vraag wat hij graag zou willen dat wij van deze wandeling meenemen zegt Jonny:
"Dat ze mij zien als mens, accepteren."
Alle informatie over Gewoon een kop koffie
of als je zelf een keer een stadswandeling wil maken (er zijn meerdere gidsen),
zie onderstaande links.
